Loading...
 

Rozchodzenie się fal w przestrzeni

Rozważmy rozchodzenie się impulsu falowego (fali) wzdłuż długiego naprężonego sznura w kierunku \( x \) jak na Rys. 1

: Impuls falowy
Rysunek 1: Impuls falowy

Przyjmijmy, że w chwili t = 0 kształt sznura jest opisany funkcją

\( y=f(x) \)


gdzie \( y \) jest poprzecznym wychyleniem sznura w jego punkcie \( x \).

W czasie \( t \) impuls falowy (fala) poruszający się z prędkością \( v \) przesuwa się o odcinek równy \( vt \) wzdłuż sznura, to jest wzdłuż osi \( x \), bez zmiany kształtu. Zatem po czasie \( t \) równanie opisujące kształt sznura ma postać

\( y=f(x-{vt}) \)


Równanie ( 2 ) opisuje falę biegnącą w kierunku dodatnim osi \( {x} \) (w prawo) o kształcie danym właśnie przez funkcję \( f(x,t) \). Zauważmy, że kształt jest taki sam w chwili \( {t} \) w punkcie \( x = vt \) jaki był w chwili \( t = 0 \) w punkcie \( x = 0 \) (argument funkcji ma tę samą wartość równą zeru). Zatem równanie opisujące falę biegnącą w kierunku ujemnym osi \( x \) (w lewo) będzie miało postać

(3)
\( y=f(x+{vt}) \)


Zauważmy, że dla danego \( t \) mamy równanie \( f(x) \)opisujące kształt sznura w danej chwili, a dla danego miejsca sznura \( x \) mamy równanie \( f(t) \) opisujące poprzeczne drgania cząstki sznura w punkcie \( x \).

Z równań ( 1 ) i ( 2 ) wynika, że dowolna funkcja zmiennej \( (x - vt) \) lub \( (x + vt) \) opisuje falę biegnącą odpowiednio w prawo lub lewo, jednak do opisania rzeczywistej sytuacji musimy dokładnie określić postać funkcji \( f \). Dlatego teraz zajmiemy się falą o szczególnym kształcie. Rozważać będziemy poprzeczną falę harmoniczną postaci

\( y=A\sin\frac{2\pi }{\lambda }(x-{vt}) \)


która przedstawia przenoszenie się drgań harmonicznych w kierunku \( x \), i która pokazana jest na rys13.4. Stała \( A \) (opisująca maksymalne wychylenie) jest amplitudą fali, a wyrażenie \( {\frac{2\pi }{\lambda }(x-{vt})} \) przedstawia fazę. (Pamiętaj: gdy mówimy o wybranej części fali to tym samym mówimy o określonej fazie).

Zauważmy, że wartość wychylenia poprzecznego \( y \) dana wzorem ( 4 ) jest taka sama w punktach o współrzędnych \( x \), x + \( \lambda \), x + 2 \( \lambda \), x + 3 \( \lambda \), itd. Oznacza to, że te punkty mają taką samą fazę.

Wielkość \( \lambda \) nazywamy długością fali. Reprezentuje ona odległość między punktami o tej samej fazie na przykład między dwoma grzbietami (maksimami) tak jak Rys. 2.

: Długość fali {OPENAGHMATHJAX()}\lambda {OPENAGHMATHJAX}
Rysunek 2: Długość fali \( \lambda \)



Czas, w którym fala przebiega odległość równą \( \lambda \) nazywamy okresem \( T \).

\( T=\frac{\lambda }{v} \)


stąd

\( y=A\sin2\pi \left(\frac{x}{\lambda }-\frac{t}{T}\right) \)


Widzimy, że w danej chwili \( t \) taka sama faza jest w punktach \( x \), \( x + \lambda \), \( x + 2\lambda \), itd., oraz, że w danym miejscu \( x \) faza powtarza się w chwilach \( t \), \( t + T \), \( t + 2T \), itd.

Często równanie fali bieżącej ( 6 ) wyraża się poprzez dwie inne wielkości: liczbę falową \( k \) i częstość kołową \( \omega \) (lub częstotliwość \( f \), które są zdefiniowane jako

\( k=\frac{2\pi }{\lambda }\;\;\;\text{oraz}\;\;\;\omega =\frac{2\pi}{T}=2{\pi f} \)


co po podstawieniu do równania ( 6 ) daje

\( y=A\sin({kx}-{\omega t}) \)


Prędkość fali \( v \) możemy wyrazić jako

\( v=\frac{\lambda }{T}={\lambda f}=\frac{\omega }{k} \)


Bardziej szczegółowo prędkość rozchodzenia się fal jest omówiona w module Prędkość fal i równanie falowe.

Treść zadania:
Teraz samodzielnie spróbuj przeanalizować następujące równanie fali poprzecznej
(10)
\( y={20}\sin({\pi x}-2t) \)

gdzie \( x \) i \( y \) są wyrażone w centymetrach, a \( t \) w sekundach. Porównaj to równanie z ogólnym równaniem ( 8 ) dla harmonicznej fali poprzecznej i wyznacz następujące wielkości: długość fali \( \lambda \), częstość \( \omega \), okres \( T \), prędkość rozchodzenia się fali (w kierunku \( x \)), maksymalną prędkość i maksymalne przyspieszenie cząstek ośrodka w ich ruchu drgającym (w kierunku \( y \)).


Ostatnio zmieniona Czwartek 19 z Maj, 2022 21:32:08 UTC Autor: Zbigniew Kąkol, Bartek Wiendlocha, Kamil Kutorasiński
Zaloguj się/Zarejestruj w OPEN AGH e-podręczniki
Czy masz już hasło?

Hasło powinno mieć przynajmniej 8 znaków, litery i cyfry oraz co najmniej jeden znak specjalny.

Przypominanie hasła

Wprowadź swój adres e-mail, abyśmy mogli przesłać Ci informację o nowym haśle.
Dziękujemy za rejestrację!
Na wskazany w rejestracji adres został wysłany e-mail z linkiem aktywacyjnym.
Wprowadzone hasło/login są błędne.